1. Head_
    Ad-25-TSu-2301360532 Ad-25-TSu-2301360532

     

     

    1. Link Tác Phẩm và Tác Giả
    2. Nỗi Buồn Chiến Tranh Qua Thi Ca Miền Nam (1945-1975) (Huy Phương) Ad-21 Ad-21 (Google - QC3) (Học Xá)

      24-11-2014 | VĂN HỌC

      Nỗi Buồn Chiến Tranh Qua Thi Ca Miền Nam (1945-1975)

        HUY PHƯƠNG
      Share File.php Share File
          

       

      Chiến tranh được định nghĩa như một cuộc tranh giành hơn thua, xung đột vũ trang vì quyền lực, chiếm đoạt lãnh thổ, áp đặt chủ nghĩa hay để trả thù, rửa hận. Nhiều nhóm người và dân tộc đã nhân danh nhiều thứ như tự do, độc lập, giải phóng... để mở cuộc chiến tranh. Dù với nhân danh nào, mục đích nào, giải phóng, áp đặt hay tự vệ hay bảo toàn lãnh thổ thì chiến tranh cũng đem lại chết chóc, tang tóc cho cả hai bên. Chúng ta đã thấy hàng trăm nghìn bia mộ, những vành khăn tang của cô nhi quả phụ, những nạng chống, những chiếc xe lăn của người thương tật, cùng với xóm làng điêu tàn, và những hậu quả để lại cho đời sống cả chục năm sau trên mặt địa cầu cũng như những dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn con người.


      Tuý ngọa sa trường quân mạc tiếu

      Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi?”

      “Say chốn sa trường xin chớ mỉa

      Xưa nay chinh chiến mấy ai về?”


      Hai câu Đường của Vương Hàn đã cho ta thấy nỗi xót xa của người chiến sĩ một lần đi không trở lại. Sau những khải hoàn môn kia, sau những vòng hoa chiến thắng, sau những ngày lễ khao quân, sau những ”tướng công thành” là những đống xương Vô Định, như hai câu sau đây của Bùi Hữu Nghĩa:


      “Đống xương vô định sương phơi trắng

      Vũng máu phi thường nhuộm cỏ cây!”


      Chúng tôi xin lấy thời điểm 1954 - sau khi đất nước chia cắt và sau đó vài năm chiến tranh giữa hai miền Nam Bắc bộc phát khốc liệt. Trong thời gian này chúng ta đã đọc được nhiều bài thơ viết về chiến tranh, phần lớn là của những người cầm súng. Ở đây chúng tôi chưa có dịp để trình bày với các bạn những bài thơ trong thời gian gọi là chống Mỹ cứu nước với lòng căm thù hung hãn của những người làm thơ để “biểu diễn lập trường”. Với cái nhìn tổng quát, tôi xin nói về thơ chiến tranh của những thi sĩ, trong cuộc chiến tranh để bảo vệ miền Nam trong hơn hai mươi năm. Cũng xin nói thêm về danh từ phản chiến. Chỉ có những kẻ buôn súng mới thích chiến tranh, còn ngoài ra không ai yêu chiến tranh, ai cũng chống lại chiến tranh, mà người ta gọi bằng danh từ “ụ phản chiến”. Nhưng phản chiến không chỉ là đào ngũ, trốn lính, để trở thành hippy, bụi đời... mà phản chiến cũng có thể vẫn cầm súng và làm hết bổn phận công dân của mình.


      Chúng ta có những nhà thơ phản chiến không mang danh nghĩa “bất phục tòng”, hiện diện trong quân đội, có mặt trên chiến trường và vẫn làm thơ lên án chiến tranh. Đó là ưu điểm của nền văn nghệ miền Nam. Trong những tác giả có thơ chiến tranh mà tôi trích dẫn nơi đây đã có người nằm xuống trong cuộc chiến, vì người thơ không sống nổi qua một cuộc chiến quá dài. Hiện nay việc sưu tập thơ trong chiến tranh đã gặp nhiều khó khăn và nhiều tài liệu đã thất lạc, qua bao nhiêu lần khổ nạn của đánh tư sản, thiêu huỷ văn hoá phẩm, di tản, vượt biển.


      Là người làm văn hoá, nhà văn, thi sĩ, hoạ sĩ, điêu khắc gia... chúng ta đã chia xẻ gì với đất nước, với con người về nỗi buồn của chiến tranh, cao hơn là nỗi đau đớn của chiến tranh.


      Điều đáng ghi nhận là suốt trong những dòng thơ của những người miền Nam cầm súng, không thấy ai căm thù, không thấy ai cao giọng hô hào cho chủ nghĩa, không thấy ai đòi ăn gan uống máu quân thù. Họ coi chiến tranh như chuyện tất nhiên phải làm, một bổn phận đưa đẩy, thậm chí là một thứ trò chơi lớn, do đó những người thơ cầm súng cũng chấp nhận cái chết, sẽ đến bất ngờ, nếu có, một cách thư thái nhẹ nhàng.


      Tôi ghi lại đây bốn cái nhìn về chiến tranh;

      1. Thảm cảnh của chiến tranh,

      2. Chiến tranh như một thứ trò chơi của số mệnh,

      3. Lòng nhân ái trong thơ của người lính miền Nam,

      4. Nỗi buồn của người lính sau chiến tranh.


      • THẢM CẢNH CỦA CHIẾN TRANH.


      Chiến tranh trước hết là địa ngục. Ở đó là máu lửa, bom đạn, chết chóc, mẹ goá con côi, què cụt... Mô tả chiến tranh thì mỗi người nhìn từ một góc cạnh, kẻ trực tiếp cầm súng làm chiến tranh, đối diện với kẻ thù, người là nạn nhân mất chồng, mất cha, người thấy chiến tranh hiện diện đe doạ cuộc sống bình thường trong thành phố. Chúng ta sẽ thấy nỗi bi thảm chiến tranh hiện diện thế nào trong thơ.


      Mai Trung Tĩnh đã vẽ một bức tranh tổng thể về chiến tranh trên quê hương miền Nam, nơi ông đã sống và phục vụ trong quân đội trong bài thơ mang nhan đề “Quê Hương”:


      “Những bình minh rớm máu

      Những hoàng hôn nghĩa trang

      Những ruộng đồng thi thể

      Những núi đồi thịt xương


      Khóc không còn nước mắt


      Ăn không trọn bát cơm

      Học chẳng thành ra học

      Chơi không còn chỗ chơi


      Tuổi trẻ uống đạn bom

      Bao lần chưa biết đã

      Bè bạn lá mùa thu

      Rụng mỗi lần lả tả


      Cái chết như tặng vật

      Tình yêu quán nghỉ chân

      Mười lăm trông mười bảy

      Ba mươi nhìn năm mươi”.


      Vào sâu từng hoàn cảnh, từng địa phương, chúng ta sẽ thấy chiến tranh nhìn từ mọi phía, nơi mặt trận đầy đạn bom, tại một đơn vị vừa có nhiều người cầm súng hy sinh, hay một góc nhà vĩnh biệt quạnh hiu. Với Trần Hoài Thư, người lính thám báo SĐ 22 BB, trực tiếp tham gia chiến tranh:


      “Pháo chụp người gào khan cổ họng

      Máy sôi tắt nghẹn chờ phi tuần

      Miểng thép đâm xiêng thằng bạn gục

      Hoả châu vàng thoi thóp triền sơn.”


      Với Tô Thuỳ Yên, người lính làm thơ vùng sình lầy, sông rạch của miền Nam:


      - “Di tản khó- sâu giòi lúc nhúc

      Trong vết thương người bạn nín rên

      Người chết mấy ngày chưa lấy xác

      Thây sình, mặt nát, lạch mương tanh,”


      hay:


      “Trời ơi những xác thây la liệt

      Con ai, chồng ai, anh em ai?” (TTY)


      Lan Sơn Đài, một nhà thơ trẻ, đã viết những dòng thơ buồn sau đây trên tuần báo Khởi Hành năm 1969, khi chiến tranh tới hồi khốc liệt, lúc thoát chết mà không biết nên khóc hay nên cười:


      “Khi tôi về theo đơn vị ở Tân Uyên,

      đêm không bóng đèn, ngày chói chang nắng phủ

      từng mùa trăng lùng địch tận chiến khu D,

      những ngày nơi đây tôi không hy vọng được về

      chết- nhất định tưởng rằng tôi sẽ chết

      bao nhiêu đói rét - ôi nhọc nhằn hết sức,

      vinh quang đâu - đời tôi đó hôm nay

      bạn bè tôi, thằng hoá đá, đứa mây bay

      đứa còn kẹt ở chiến khu một cánh tay, một bàn chân, dăm ba sợi tóc

      điều không tưởng là tôi được thoát

      nên biết cười hay nên khóc thế nào đây?”


      Và với Trần Thuật Ngữ, chiến tranh là vô nghĩa và vô định:


      “lòng theo chân bước mịt mờ

      thịt xương ủ lạnh ngọn cờ đỏ tươi

      từ đi theo vết máu người

      ngủ trong tiếng nổ quên lời chim ca

      người nằm trong đất xót xa

      người đi trên đất xương da rã rời”.


      Và đây, với Nguyễn Phúc Sông Hương, người lính đang thực sự chiến đấu trên mảnh đất đồng bằng Nam Bộ, thấy bạn bè ngã gục trước mắt mình:


      “Ngày đầu nhảy xuống rừng An Lộc

      Tuấn, Bé, Hùng, An đã giã từ

      Đành lấp hình hài khắc dấu đá

      Quan tài chôn bạn chiếc poncho”.


      “... Chỉ hai trăm mét mà xa lắm

      Trảng trống đã rơi mấy chục người

      Trảng trống, đời ta nhiều trảng trống

      Và nhiều cao địa núi sông ơi!”


      Đây là câu hỏi của một người chiến binh khác, Ý Yên:


      “Sau những đợt xung phong ào thác lũ

      Còn lại gì, vườn trống cạnh nhà hoang?”


      Nguyễn Hữu, một người lính làm thơ khác đã viết những lời trối trăn gần như tuyệt vọng:


      “em biết không tháng ngày bom đạn phá

      những thằng con trai chết tuổi hai mươi

      anh nhìn lại bốn năm miền máu lửa

      xót xa đầy hồn du tử em ơi.


      “ngày mai anh về nghĩa trang quân đội

      người lính còn ngồi ôm súng không em

      xin đừng khóc nếu một lần em tới

      vì với đời - anh tình nguyện quên tên”.


      Cũng trong hoàn cảnh những chiếc quan tài người lính mới được đưa về hậu cứ hay ở quận lỵ heo hút, đôi khi chẳng có khói nhang, với cái nhìn của Tô Thuỳ Yên:


      Áo quan phong quốc kỳ oanh liệt

      Niềm thiên thu đầm cỗ xe tang

      Quê nhà không tiện đường đưa tiễn

      Nghĩa tận sơ sài đám lạnh tanh.  (thơ TTY)


      Nếu được vẽ một bức tranh về chiến tranh thì Thái Hải Ngạn sẽ vẽ như thế này:


      “Vẽ quê hương khói đạn mù

      Vẽ anh em với mắt thù bao năm

      Vẽ em thơ chết trăng rằm

      Vẽ đêm phố chợ điêu tàn gạch vôi.”


      Đối với Định Giang, không còn cả tương lai cho thế hệ mai sau:


      “Mau lớn khôn đi con

      Góp mặt cùng bè bạn

      Đêm nhìn nắng hoả châu

      Ngày nhìn mưa bom đạn”

      ... “Cha cuộc đời lính tráng

      Mười năm vác súng rồi

      Mỗi năm giờ sum họp

      Ngắn hơn giờ chia phôi.”


      Tống Châu An ghi lại nỗi buồn trong một đêm đi kích ở miền quê:


      “Quê hương chinh chiến mù mù

      Đêm nghe chinh phụ à ời ru con.”


      Trái với những người làm thơ ngoài mặt trận, Lê Thị Huệ nhìn chiến tranh ở hậu phương, trên phố phường qua những chướng ngại trên đường phố, đó là những lô cốt, với những cái nhìn phản chiến, hờn giận:


      “Tôi lớn dậy cùng những lô cốt chắn đường,

      Tử thủ phố phường ướt những đêm kinh con gái

      Máu chảy lai láng chiến trường trong bản tin buổi sáng

      Lô cốt. Lô cốt. Những hàng rào kẽm gai!

      Gai đâm ngang mặt trời quê hương chiến tranh

      Tôi không biết được mùi hương của những nụ hoa chanh

      Nở cốm xanh trời Việt Nam những trưa hè lưu tán

      Họ để lại lô cốt những cái bướu trâu

      Mọc u óc khắp tử cung tôi thời hậu chiến

      Chúng nổi tự bao giờ làm sao tôi hiểu thấu

      Những lô cốt còn lại từ một cuộc chiến tranh.”


      Đây cũng là cái nhìn về chiến tranh qua đời sống người dân ở một quận lỵ miền Nam, qua thơ của Thạch Nhân:


      “Buổi sáng nhìn những chuyến xe đò chạy vào quận lỵ

      những chuyến xe chạy chậm hơn rùa

      những mô đất cao, những ổ gà có thể

      là bóng tử thần đang chờ đợi chúng ta


      Buổi sáng nhìn những mái nhà, những ngôi chùa sụp đổ

      ôi quả đạn nào vừa rơi trúng đêm qua

      những xác người, những trái tim ngừng thở

      đứa bé nhà ai khát sữa kêu la”...


      Không chia xẻ, làm sao hiểu được nỗi đau của người trong cuộc, khi mất đi ơ phần đời của mình như người quả phụ trong thơ Lê Thị Ý, chua xót với hình ảnh “anh lên lon mới giữ hai hàng nến trong”:


      “Ngày mai đi nhận xác chồng

      Say đi để nhớ mình không là mình.

      Ngày mai đi nhận xác anh

      Cuồng si một thuở hiển linh bây giờ”.


      và Linh Phương, một người mà chúng ta biết rất ít, hiện ra một lần, rồi biến mất, nhưng những âm thanh còn lại để đời qua nhạc Phạm Duy, một bài thơ với những hình ảnh xót xa nhất của chiến tranh, được coi như một bài thơ phản chiến:


      “Anh trở về trên chiếc băng ca

      Trên trực thăng sơn màu tang trắng

      Anh trở về chiều hoang trốn nắng

      Poncho buồn liệm kín đời anh

      Anh trở về bờ tóc em xanh

      Chít khăn sô trên đầu vội vã, em ơi”.


      • NHÀ THƠ NHÌN CHIẾN TRANH NHƯ MỘT TRÒ CHƠI.


      - Sống chết là số mệnh


      Hầu hết những người làm thơ miền Nam là người cầm súng. Dù họ phản chiến, nghĩa là ghét chiến tranh, chống chiến tranh, hoặc coi chiến tranh như một điều phải làm, một điều không thể tránh. Bị động viên như một trạng thái thụ động, hay hăng hái tình nguyện vào lính vì yêu lý tưởng, vì không hèn, họ vẫn còn khí phách của những người trai. Ra trận, có nghĩa là cái chết đã gần kề, không nghe ai run sợ, mà vẫn nghe sự hào sảng, khí khái như Tô Thùy Yên sau đây:


      - “Tới đây toàn những tay hào sảng

      Sống chết khôn làm thắt ruột gan

      Cũng không ai nhắc gì thân thế

      Có vợ con mà như độc thân.


      - Bạn hỏi thăm ta cho có lệ

      Cuộc đời binh nghiệp - Ta cười bung

      Còn mươi tháng nữa lên trung uý

      Có thể ngày mai chửa biết chừng...”


      Và đây, những suy nghĩ của Trần Hoài Thư trong một đêm chuẩn bị hành quân:


      “Nửa đêm kẻng dục, quân ra trận

      kinh động cả lòng đêm tối bưng

      Nhận lấy chỉ ba ngày cơm gạo sấy

      không buồn, chỉ một chút bâng khuâng.


      Đời ta là con số không vô tận

      May trên đầu còn chiếc mũ rừng

      mũ nhẹ nên coi đời cũng nhẹ

      Chiến tranh. Thì cũng tựa phù vân  (THT)


      Nguyễn Bắc Sơn, người được coi như một nhà thơ phản chiến, cũng chỉ hơi thấy một chút buồn ngày ra trận:


      “Đêm nằm ngủ võng trên đồi cát

      Nghe súng rừng xa nổ cắc cù

      Chợt thấy trong lòng mình bát ngát

      Nỗi buồn sương khói của mùa thu.


      Mai ta đụng trận ta còn sống

      Về ghé song Mao phá phách chơi

      Chia sớt nỗi buồn cùng gái điếm

      Đốt tiền mua vội một ngày vui. (Nguyễn Bắc Sơn)


      Trong bài “Tiệc Tẩy Trần của Những Thằng Sống Sót”, Nguyễn Bắc Sơn đã viết:


      “Các bạn cũ những thằng nào vô phước,

      Mồ đang xanh vì cuộc chiến hôm qua,

      Hãy về đây mà say khướt cùng ta

      Này bóng mây cao, này vòm lá thấp.”


      Đôi lúc giận đời cũng muốn chửi thề một tiếng:


      “Chửi thề mấy tiếng trong tầm pháo

      Thế hệ sinh lầm thuở rối ren!” (NBS)


      • LÒNG NHÂN ÁI TRONG CHIẾN TRANH.


      Người lính trong chiến tranh có buồn không? Xa xa, trên đường chinh chiến gian nguy, không biết cái chết đang rình rập đâu đây, nhưng thơ của người lính miền Nam vẫn hào khí và đầy lòng nhân ái, như những câu thơ sau đây của Nguyễn Phúc Sông Hương, một đêm trăng tròn trên chiến địa:


      "Mấy tiếng tù và vang dưới lũng

      Chắc là địch lạc, thổi tìm quân.

      ...Đỉnh cao ta chẳng cần xin pháo

      Để cho người sống trọn đêm rằm".


      Ai đi đánh giặc mà không muốn tìm và diệt đối thủ, nhưng ý tưởng của Nguyễn Phúc Sông Hương cũng gần gũi với Nguyễn Bắc Sơn:


      “Ta vốn hiền khô là lính cậu

      Đi hành quân rượu đế vẫn mang theo

      Mang trong đầu những ý nghĩ trong veo

      Xem chiến cuộc như tai trời ách nước.

      Ta bắn trúng ngươi vì ngươi bạc phước

      Vì căn phần ngươi xui khiến đó thôi”.


      Rõ ràng cuộc chiến như trò chơi, không căm hờn, không thù hận.


      Trần Hoài Thư cũng đồng ý chiến tranh, chết sống là nghiệp số:


      “Kẻ bỏ ra đi người ở lại

      Chiến tranh thì cũng nghiệp oan chung.”


      Tô Thùy Yên đã nói đến điều vô lý của chiến tranh trong bài thơ dài “Chiều Trên Phá Tam Giang”:


      “Hỡi gã Cộng quân sốt rét, đói

      Xích lời nguyền, sinh Bắc tử Nam.

      Vì sao ngươi tới đây?

      Vì sao ta tới đây?

      Lòng xót xa, thân xác mỏi mòn

      Dưới mắt ngươi làm tên lính ngụy”

      hay: “Hỏi nhau chơi cho thỏa tính bông đùa

      Ngươi cùng ta ai thật sự hy sinh

      Cho tổ quốc Việt Nam – một tổ quốc...?

      Các việc người làm, ngươi tưởng chừng ghê gớm lắm.

      Các việc ta làm,

      Ta xét thấy chẳng ra chi!”


      Những nhà thơ miền Nam, không nghe ai kêu gào giết giặc như nhà thơ Chính Hữu của bên kia chiến tuyến, đó không phải là nỗi đau của chiến tranh, đó là hả dạ lòng căm thù:


      “Mùa thu thây giặc chất sông núi,

      Mùa hạ thây giặc phơi đầy đồng”.


      Cùng một cái nhìn đối với những xác chết ngoài trận địa sau cơn giao tranh, Chính Hữu làm sao có được cái nhìn nhân ái đối với những con người đã nằm xuống ngoài trận địa, để có thể đặt câu hỏi như Trần Hoài Thư:


      “Ai bạn ai thù sao quá thảm,

      Trên một dòng cuồn cuộn oan gia”


      hay pha chút đau đớn như Tô Thùy Yên:


      “Trời ơi, những xác thây la liệt

      Con ai, chồng ai, anh em ai?”


      • CHIẾN TRANH CHẤM DỨT

      NHỮNG NGƯỜI THƠ MIỀN NAM NGHĨ GÌ?


      Đó là nỗi buồn chưa hết, nỗi buồn sau chiến tranh.


      Rồi chiến tranh đột ngột chấm dứt, người ta dùng hình ảnh người lính bị bức tử phải buông súng, hay nói như nhà văn Cao Xuân Huy là gãy súng. Danh từ quân đội là tan hàng, danh từ điện ảnh là đứt phim. Sáu năm trước khi chiến tranh chấm dứt, Nguyễn Bắc Sơn đã nghĩ sẽ có một ngày:


      “Cởi áo trận và hoa mai ném tuốt,

      Xin giã từ đời vũ khí, huy chương

      Xin trở về như một kẻ hoàn lương

      Xin vứt hết, xin bắt đầu lại hết.”


      và chúng ta, ai cũng có quyền mơ ước như Bùi Nghi Trang:


      “ngày nào đó ta trả súng trở về

      cha con ta vác sách thánh hiền, vác cần câu ra bờ ruộng.”


      hay:


      “ngày nào đó ta trả súng trở về,

      ta sẽ kẻ lông mày cho hiền thê như Triệu Minh- Vô Kỵ”


      Nhưng sau ngày 30/4, rõ ràng là những mơ ước đó không thành sự thật, và rất nhiều điều bất trắc đang chờ đợi người lính thất trận. Người lính không tiếc cấp bậc không tiếc danh vọng, nhưng có người đã tiếc một cuộc đời toan tính hy sinh cho hai chữ tự do, họ tiếc vì sự nghiệp nửa chừng dang dở. Giờ đây sau chiến tranh là nỗi nhớ chiến hữu, nhớ bạn, nhớ bè:


      Đẹp hơn cả, trong sự hối tiếc sau chiến tranh, là họ không còn che chở, chiến đấu được cho những người dân, những đồng bào trong vùng trách nhiệm, bất lực trước thời cuộc đổi thay quá nhanh chóng. Người lính miền Nam “chân theo đoàn quân rút đi, nhưng tấm lòng còn ở lại” như ý thơ của Nguyễn Phúc Sông Hương, trong bài NỬA HỒN XUÂN LỘC mà tôi xin trích dẫn một vài đoạn sau đây để kết thúc cho bài nói chuyện hôm nay:


      Nếu được như bố già thượng sĩ

      Nghe tin lui quân chỉ nhìn trời,

      Vỗ về nón sắt, cười khinh bạc,

      Chắc hẳn lòng ta cũng thảnh thơi.


      Còn ta nhận lệnh rời Xuân Lộc

      Lại muốn tìm em nói ít lời,

      Nhưng sợ áo mình đầy khói súng

      Cay nồng mắt người gục trên vai.


      Vì chắc ôm nhau em sẽ khóc,

      Khóc theo, vợ lính cả trăm người!

      Em biết/ dù tim ta sắt đá

      Cũng vỡ theo ngàn giọt lệ rơi.


      Mây xa dù quen đời chia biệt

      Ngoảnh mặt ra đi cũng ngậm ngùi.

      Rút quân, bỏ lại hồn ta đó

      Bảo Chánh, Gia Rai lửa ngút trời!


      Bí mật lui quân mà đành phụ

      Mối tình Long Khánh tội người ơi.

      Mất thêm Xuân Lộc tay càng ngắn

      Núm ruột miền Trung đứt đoạn rồi.


      Sáng mai thức dậy, em buồn lắm

      Sẽ khóc trách ta nỡ phụ người.

      Lòng ta như trái sầu riêng rụng

      Trong vườn em đó vỡ làm đôi!

      (...)

      Hồn ta là kiếm sao không chém

      Rạp ngã rừng xanh, bạt núi đồi.

      Hỡi ơi! chân bước qua Bình Giã

      Cẩm Mỹ nhà ai khói, ngậm ngùi!


      Lửa cháy, cả lòng ta lửa cháy

      Xóm làng Gia Kiệm nhớ khôn nguôi.

      Đêm nay Xuân Lộc, đoàn quân rút

      Đành biệt nhau, xin tạ lỗi người


      Chao ơi tiếng tắc kè thê thiết

      Kêu giữa đêm dài sợ lẻ loi,

      Chân bước, nửa hồn chinh chiến giục

      Nửa hồn Xuân Lộc gọi quay lui


      Ta biết dưới hầm em đang khóc

      Thét gầm pháo địch dập không thôi...


      (bài nói chuyện tại Đại Hội Lần thứ 5 Hội Thơ Tài Tử Việt Nam Hải Ngoại tại Sacramento, California ngày 16/9/2006)


      * TÀI LIỆU THAM KHẢO:


      - Tạp Chí Khởi Hành của Viên Linh (bộ cũ trước 1975)

      - Trong dòng cảm thức văn học miền Nam (Trần Văn Nam- 2006)

      - Thơ Văn Hiện Đại (Uyên Thao- 1969)

      - Tuyển tập thơ Trần Hoài Thư (2004)


      Huy Phương

      diendantheky.net

      Ad-22-A_Newest-Feb25-2022 Ad-22-A_Newest-Feb25-2022


      Cùng Tác Giả

      Cùng Tác Giả:

       

      - “Sách vở ích gì cho buổi ấy!” Huy Phương Tạp ghi

      - Chuyện Trò Với Nhạc Sĩ Trúc Hồ Huy Phương Phỏng vấn

      - Trầm Tử Thiêng, người chép sử lưu vong bằng âm nhạc Huy Phương Nhận định

      - Nỗi Buồn Chiến Tranh Qua Thi Ca Miền Nam (1945-1975) Huy Phương Nhận định

      - Hồi Ký và cái "Tôi" Đáng Ghét Huy Phương Tạp ghi

      - Tự Lực Văn Đoàn trong tôi Huy Phương Tham luận

    3. Bài Viết về Văn Học (Học Xá) Ad-31 Ad-31 = QC_250-250 (Học Xá)

       

      Bài viết về Văn Học

        Cùng Mục (Link)

      Đọc vài bài thơ của Đoàn Xuân Thu (Lương Thư Trung)

      Đọc Chuyện Khảo về Huế của Trần Kiêm Đoàn (Thái Kim Lan)

      Nguyễn Đạt Thịnh: Con Người Và Tác Phẩm (Nguyễn Khánh Văn)

      Stephen B. Young: 'Sự phản bội của Henry Kissinger... khiến Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ' (Huyền Trân)

      Phỏng vấn Giáo Sư Stephen Young (Đinh Quang Anh Thái)

      Ký ức về cuộc chiến Việt Nam của một phóng viên Đức (Việt Hà)

      Uwe Siemon-Netto và Chiến Tranh Việt Nam (Hoàng Thị Mỹ Lâm)

      Mùa thu tưởng niệm nhà văn Cao Xuân Huy (Trịnh Thanh Thủy)

      Tưởng nhớ Cao Xuân Huy (1947-2010): đọc lại và đọc thêm (Bùi Văn Phú)

      Đọc lại Vòng Tay Học Trò sau 60 năm tác phẩm ra đời (Hoàng Thị Bích Hà)


       

      Tác phẩm Văn Học

       

      Văn Thi Sĩ Tiền Chiến (Nguyễn Vỹ)

      Bảng Lược Đồ Văn Học Việt Nam (Thanh Lãng): Quyển Thượng,  Quyển Hạ

      Phê Bình Văn Học Thế Hệ 1932 (Thanh Lãng)

      Văn Chương Chữ Nôm (Thanh Lãng)

      Việt Nam Văn Học Nghị Luận (Nguyễn Sỹ Tế)

      Mười Khuôn Mặt Văn Nghệ (Tạ Tỵ)

      Mười Khuôn Mặt Văn Nghệ Hôm Nay (Tạ Tỵ)

      Văn Học Miền Nam: Tổng Quan (Võ Phiến)

      Văn Học Miền Nam 1954-1975 (Huỳnh Ái Tông):

              Tập   I,  II,  III,  IV,  V,  VI

      Phê bình văn học thế kỷ XX (Thuỵ Khuê)

      Sách Xưa (Quán Ven Đường)

      Những bậc Thầy Của Tôi (Xuân Vũ)

      Thơ Từ Cõi Nhiễu Nhương

        (Tập I, nhiều tác giả, Thư Ấn Quán)

       

      Văn Học Miền Nam (Học Xá) Văn Học (Học Xá) Ad-31 Ad-31 = QC_250-250 (Học Xá)

       

      Tác Giả

       

      Nguyễn Du (Dương Quảng Hàm)

        Từ Hải Đón Kiều (Lệ Ba ngâm)

        Tình Trong Như Đã Mặt Ngoài Còn E (Ái Vân ngâm)

        Thanh Minh Trong Tiết Tháng Ba (Thanh Ngoan, A. Vân ngâm)

      Nguyễn Bá Trác (Phạm Thế Ngũ)

        Hồ Trường (Trần Lãng Minh ngâm)

      Phạm Thái và Trương Quỳnh Như (Phạm Thế Ngũ)

      Dương Quảng Hàm (Viên Linh)

      Hồ Hữu Tường (Thụy Khuê, Thiện Hỷ, Nguyễn Ngu Í, ...)

      Vũ Hoàng Chương (Đặng Tiến, Võ Phiến, Tạ Tỵ, Viên Linh)

        Bài Ca Bình Bắc (Trần Lãng Minh ngâm)

      Đông Hồ (Hoài Thanh & Hoài Chân, Võ Phiến, Từ Mai)

      Nguyễn Hiến Lê (Võ Phiến, Bách Khoa)

      Tôi tìm lại Tự Lực Văn Đoàn (Martina Thucnhi Nguyễn)

      Triển lãm và Hội thảo về Tự Lực Văn Đoàn

      Nhất Linh (Thụy Khuê, Lưu Văn Vịnh, T.V.Phê)

      Khái Hưng (Nguyễn T. Bách, Hoàng Trúc, Võ Doãn Nhẫn)

      Nhóm Sáng Tạo (Võ Phiến)

      Bốn cuộc thảo luận của nhóm Sáng Tạo (Talawas)

      Ấn phẩm xám và những người viết trẻ (Nguyễn Vy Khanh)

      Khai Phá và các tạp chí khác thời chiến tranh ở miền Nam (Ngô Nguyên Nghiễm)

      Nhận định Văn học miền Nam thời chiến tranh

       (Viết về nhiều tác giả, Blog Trần Hoài Thư)

      Nhóm Ý Thức (Nguyên Minh, Trần Hoài Thư, ...)

      Những nhà thơ chết trẻ: Quách Thoại, Nguyễn Nho Sa Mạc, Tô Đình Sự, Nguyễn Nho Nhượn

      Tạp chí Bách Khoa (Nguyễn Hiến Lê, Võ Phiến, ...)

      Nhân Văn Giai Phẩm: Thụy An

      Nguyễn Chí Thiện (Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Xuân Vinh)

       

  2. © Hoc Xá 2002

    © Hoc Xá 2002 (T.V. Phê - phevtran@gmail.com)