29-11-2016 | VĂN HỌC

Đọc Thơ Trần Văn Nam

  NGUYÊN SA

       (Trích bài Tựa Tập Thơ năm 1991)

    Nhà thơ Trần Văn Nam

Tình yêu trong thơ Trần Văn Nam là một tình yêu lớn (1). Nếu so với âm thanh, tình yêu đó là là một bản hòa tấu (2), nếu mượn màu sắc để so sánh, tình yêu trong thơ Trần Văn Nam hiện ra như một cầu vồng ngũ sắc (3). Hình ảnh thiên nhiên có thật nhiều trong thơ Trần Văn Nam, bởi lẽ nhà thơ có một phần trái tim dành cho những cánh đồng thơ ấu của quê hương cũ, có những khu rừng thâm sâu kỷ niệm (4), có những biển mênh mông khi đe dọa, lúc an ủi ngày dứt áo ra đi (5). Những khúc nhạc lên tới đỉnh cao cảm xúc trong thơ Trần Văn Nam là tình yêu đam mê cất dấu trong những khu vườn êm đềm nhất của nội tâm(6).

Quê hương Trần Văn Nam:

Độ chừng bốn chục năm xưa

Cây xoài con két buổi trưa đường làng

Thôn Phong Thạnh, vùng Nha Trang

Xa xôi như đã qua sang cõi nào

Kêu trong vòm lá xanh cao

Bóng chim biền biệt bay vào hư không

(Phong Thạnh, tỉnh Khánh Hòa, là quê hương cha kế của Trần Văn Nam, T.V.N ghi chú – Bài thơ này sáng tác năm 1988).

Xa hơn quê hương Nha Trang là quê hương Bến Tre:

Suốt một đời vẫn thấy nước trường giang

Chuyến phà quanh co, bãi cồn bát ngát

(Bến Tre là quê mẹ; Gia Định, quê cha. T.V.N. ghi chú)

Và hôm nay, trong cuộc đời tha hương, đầy ắp trong hồn Trần Văn Nam là quê hương Việt Nam, vì:

Xứ này thâu hẹp núi sông

Nghe tàu đêm chạy lòng không nỗi niềm

Gối chăn, tàu đến tiếng rền

Ngỡ toa hạng nhất xuôi miền quê xưa

(Trích bài: Ngủ Đêm, Nghe Tàu Chạy)

Việt Nam, quê hương đa dạng trong thơ đó, biển cũng muôn màu. Người thơ giao động cực kỳ mãnh liệt trong ngày đi:

Ngày đi nằm dưới sàn tàu

Cảm nghe trăm dặm trên màu biển xanh

Hồi lâu đảo mắt ngó quanh

Rặng bần Tổ Quốc sắp thành phôi pha...

Nhưng rồi những xúc động đến từ rời đổi biệt ly của biển ngày đi cũng tan đi, nhường chỗ cho biển muôn đời:

Bản hòa tấu biển trời xanh muôn thuở

Như loài người hát mãi khúc tình ca

Biển là một hình ảnh đậm nét trong thơ Trần Văn Nam. Cũng vậy, âm nhạc trong thơ của tác giả “MÔT ĐÊM CHO THƠ, TÌNH VÀ ÂM NHẠC” sáng chói.

(Một Đêm Cho Thơ, Tình, Và Âm Nhạc là nhan đề Tập Thơ của Trần Văn Nam do ĐỜI xb. năm 1991 tại Nam California).

“Ảo Giác Trong Bản Đàn Độc Tấu” là một bài thơ độc đáo

(Bài thơ này cảm hứng do hình ảnh trên TV chiếu một nhạc sĩ độc tấu Tây Ban Cầm, thỉnh thoảng lại có bóng mờ của người tình dứt áo ra đi, và nàng bước đi trên những giây đàn phóng-đại. Ghi chú của T.V.N.)

Ngón tay bấm, và ngón rung, ngón vuốt

Mưa âm thanh trên mấy sợi tơ đồng

Đường giây đàn thành đại lộ mênh mông

Có bóng em cùng anh đi chung bước

Những dấu nhạc ký âm qua lướt thướt

Cũng biến thành hoa đẹp áo em bay

Trên đường xưa, vạt áo em tròn xoay

Đã gói trọn hồn anh thời tuổi trẻ

Anh gõ nhịp trên thân đàn nhè nhẹ

Lại thấy em nhảy múa điệu tình ca

Tiếng vỗ xập xình là nhịp đập tim ta

Gót chân em dặt dìu trong xa vắng

Duy chỉ có tiếng em là im lặng

Không nghe gì trong hiện tại cô đơn

Vì em đi đã cách mấy năm tròn

Bỏ lại anh những chiều buồn độc tấu

Âm nhạc ở đó, biển ở đó, vì tình yêu ở đó. Bất kể bối cảnh, dù cây xăng, dù Parking Lot. Cây xăng, Parking Lot là những bối cảnh đời; biển và nhạc là những bối cảnh tâm tư cho một tình yêu giản đơn, vẻ ngoài trầm lặng nhưng thực chất cực kỳ mãnh liệt. Bài “Cây Xăng 24 Giờ” của Trần Văn Nam

(thử thi-hóa môt cảnh-vật đô-thị. Ghi chú của T.V.N.):

Nếu như em ngại lỡ đường

Xe xăng cạn lúc phố phường ngủ mơ

Trạm xăng hai mươi bốn giờ

Suốt đêm đèn sáng sẽ chờ đôi ta

Freeway sát bóng trăng tà

Đường khuya khắn khít anh và bóng em”.

“Parking Lot Ở Trên Cao” cũng rất tới

(cũng thử thi-hóa một cảnh-vật đô-thị)

Tiễn em ra tận phi trường

Về phương trời khác, trùng dương cõi ngoài

Parking Lot cách xa đời

Lấy xe về chốn một thời ái ân

Trên cao xe chạy xuống dần

Theo vòng trôn ốc, tâm thần quẩn quanh

Biển và trời, âm nhạc, quê hương và tình yêu, trong thơ Trần Văn Nam, qua những nối tiếp đổi dời, qua những khác biệt dạng thức, trước sau, vĩnh viễn Trần văn Nam. Thơ Trần Văn Nam không giống thơ ai. Nó là Trần Văn Nam. Nghệ thuật trong một phạm vi, chính là tác phẩm mang dấu ấn độc đáo của tác giả.

Irvine, California, 1991

Ghi Chú:

- Lời Tựa của Thi sĩ Nguyên Sa có ý liên hệ đến các bài thơ sau đây của Trần Văn Nam trong Tập Thơ kể trên:

1/ Cây Đàn Của Ta;

2/ Tình Như Biển Xanh Muôn Thuở;

3/ Ngũ Sắc Cầu Vồng (tức Cầu Vồng HóaThân);

4/ Ấn Tượng Cánh Đồng Đầy Kên Kên;

5/ Khi Vào Hải Phận Thái Lan;

6/ Nhạc và Truyện.

Nguyên Sa

luanhoan.net

Cùng Tác Giả:

- Đọc Thơ Trần Văn Nam Nguyên Sa Nhận định

- Rời Bỏ Nền Văn Chương Trú Ẩn Nguyên Sa Nhận định

- Đọc thơ Viên Linh Nguyên Sa Khảo luận

- Phạm Duy với ngàn lời ca Nguyên Sa Tạp bút