26-10-2025 | VĂN HỌC

Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng

  PHẠM HIỀN MÂY

I. TIẾNG CHIM HÓT NGOÀI XA / VUI NHƯ NGÀY TRỞ LẠI (HUYỀN KHÔNG)

Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng là một Tùy Bút của sư ông Thích Phước An, viết về chân dung những người cùng thời: nhà thơ Huyền Không (Hòa Thượng Mãn Giác), Quách Tấn, Bùi Giáng, Phạm Công Thiện, Tuệ Sỹ, Hoài Khanh, Nguyễn Đức Sơn và nhà văn Võ Hồng.

Đó là những chân dung khiêm cung mà rạng ngời, lộng lẫy; những chân dung hiền lành mà kiêu bạc, chí tại bốn phương; trong bể khổ đau mà vẫn điềm nhiên, ngạo nghễ.

Đó là những chân dung giữa đời tao loạn mà tâm họ vẫn không nao núng, xôn xao; xã hội, lòng người tan rã mà tâm họ vẫn bằng an, vững chãi.

Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng của Hòa Thượng Thích Phước An, tái bản lần thứ nhứt, 2025, có bìa màu trắng hồng nhã nhặn, dày 247 trang, do Hội Nhà Văn xuất bản.

Sách được chia làm mười chín mục. Ngoài những mục căn bản như lời nói đầu, lời thưa, lời bạt, phụ lục, ngoài tám tiểu luận về tám tên tuổi như tôi đã kể trên, thì còn có thêm bài viết về tác giả Tràng Thiên, bài viết về bác sĩ nhà thơ Đỗ Hồng Ngọc, tiểu luận Những Điều Ghi Được Từ Mùa Thu, tiểu luận Ngôi Chùa Trong Tâm Tưởng, bài viết (tiếng Việt và tiếng Anh) về Tuyển Tập Thơ Thiền Lê - Nguyễn, và bài viết về Tác Phẩm Hạt Nắng Bồ Đề của tác giả Nguyên Đạo Văn Công Tuấn.

******

II. CÕI BỜ CON MẮT HOA NGHIÊM / TƯỜNG VÔI LÁ CỎ LIM DIM VÔ CÙNG (BÙI GIÁNG)

Bằng những trang sách, sư ông Thích Phước An đã lặng lẽ ghi lại những năm tháng tuổi trẻ của mình, những năm tháng gần gũi, những năm tháng cận kề, những năm tháng chia vui sẻ buồn, trong hành trình đi tìm cái đẹp cuộc đời của những nhân vật một thời, những huyền thoại một thời, thuộc giới trí thức miền Nam.

Họ là những nhà thơ, nhà văn, với những vần thơ, với những dòng văn chương, thấm đẫm chất thiền, thấm đẫm triết luận nhà Phật, thấm đẫm triết lý phương Đông.

Tất cả những chân dung ấy, nay đã thành người thiên cổ, thành người muôn năm cũ, chỉ còn mỗi một mình sư ông, nơi đồi cao lộng gió, một mình, nhìn ngắm trời mây, nghe gió, nghe sương, đi đi về về, lũ lượt khôn cùng với hai mùa mưa nắng.

******

III. CHÚNG TA GIỜ ƯỚC MONG GÌ / VĂN MINH GỬI CÁT BỤI VỀ MAI SAU (NGUYỄN ĐỨC SƠN)

Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng, một nhan đề rất thơ của Tùy Bút, được tái bản lần thứ nhứt, mà tác giả là sư ông Thích Phước An, vốn là một câu thơ thuộc khổ thơ thứ hai, trong bài thơ thứ VIII mang tên Ngày Sanh Của Rắn, của tác gia Phạm Công Thiện viết vào năm 1966:

mười năm qua gió thổi đồi tây

tôi long đong theo bóng chim gầy

một sớm em về ru giấc ngủ

bông trời bay trắng cả rừng cây

gió thổi đồi tây hay đồi đông

hiu hắt quê hương bến cỏ hồng

trong mơ em vẫn còn bên cửa

tôi đứng trên đồi mây trổ bông

gió thổi đồi thu qua đồi thông

mưa hạ ly hương nước ngược dòng

tôi đau trong tiếng gà xơ xác

một sớm bông hồng nở cửa đông.

Không cần đến bất kỳ một trợ lực nào, câu thơ Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng, một mình nó thôi, đã là một câu thơ hoàn chỉnh, một câu thơ rất thơ.

Một mình thôi, nó cũng đã đủ để gợi lên hình ảnh, hình ảnh bến cỏ hồng.

Bến cỏ hồng hiu hắt.

Một mình thôi, nó cũng đã đủ để khiến tâm tư người đọc cồn cào buồn nhớ, khắc khoải, xót xa trước vẻ yếu ớt, mong manh, trống vắng, cô đơn, lụi tàn, không chỉ của bến cỏ hồng, mà còn là của quê hương, của xứ sở, chốn quê nhà của tác giả và của tất cả chúng ta.

******

IV. CHIỀU NGỒI TỰA CỬA / NHÌN ÁNG MÂY XA / VỀ ĐÂU LÁT NỮA / HỠI MÂY KHÔNG NHÀ (VÕ HỒNG)

Tám tên tuổi được nhắc đến trong Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng, và Hòa Thượng Thích Phước An nữa, là chín, tất cả họ đều có một nét chung khi được tạc chân dung vào dòng thời gian của lịch sử văn học nước nhà, đó là: tài hoa mà cô đơn rất đỗi; độc đáo, khí chất mà đời sống lại rất lênh đênh, lao đao, như lá trên mặt nước mùa thu, như gió bụi quay cuồng, trong cơn sơn hà điên đảo.

Cách hành văn của sư ông, trang trọng, tao nhã, vừa dịu ngọt, trong lành như suối nguồn mùa hạ, vừa lay động, sâu lắng như hoa cỏ mùa thu; lời lẽ của sư ông chuẩn mực, phép tắc mà vẫn lãng mạn, phiêu bồng, thoát tục.

******

V. TA NGỒI LẠI BÊN CẦU THƯƠNG DĨ VÃNG / NGHE GIỮA HỒN CÂY CỎ MỌC HOANG VU (HOÀI KHANH)

Tôi biết sư ông Thích Phước An đã tám, chín, năm nay, mà chưa đủ duyên, để biến sự biết ấy thành gặp gỡ, trò chuyện, để tôi được một lần hỏi sư ông, vì sao ngọn đồi, lại mang tên Đồi Trại Thủy:

Trăng lên đồi Trại Thủy

Chuông khuya ngời âm ba

Bồi hồi mây khóa viện

Sân Bồ Đề sương sa.

Cũng như, để nhờ sư ông, dẫn đi thăm hết ngọn đồi, và chỉ ra, chỗ nào là chỗ mà ngài Huyền Không Mãn Giác thường ngắm trăng khuya; chỗ nào là chỗ triết gia quái nhân Phạm Công Thiện say sưa nói về những hoài bão của mình; chỗ nào là chỗ mà ngài Tuệ Sỹ thường ngồi trầm ngâm, ưu tư về vận mệnh dân tộc, vận mệnh đạo pháp; chỗ nào là chỗ mà nhà văn Võ Hồng, một mình, suy tư nhiều giờ liền về tình đời, về chữ nghĩa, về văn chương; chỗ nào là chỗ mà Quách Tấn đã đề thơ:

Chùa ẩn non mây trắng

Bóng in hồ liễu xanh

Mai chiều chuông đã tạnh

Vòng sóng còn long lanh

(Tiếng Ngân - Quách Tấn)

Và Hoài Khanh, và Nguyễn Đức Sơn, và Bùi Giáng nữa, họ có từng đến Đồi Trại Thủy chưa? Họ có từng tìm về Đồi Trại Thủy, như một nơi trú ngụ, mỗi khi cuộc đời lâm nạn chứ?

******

VI. TA MUỐN ĐI LÀM THUÊ / ĐỜI KHÔNG THUÊ SỨC YẾU / TA MỘNG PHƯƠNG TRỜI XA / TRỜI BUỒN MÂY NẶNG TRĨU (TUỆ SỸ)

Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng của Hòa Thượng Thích Phước An, là những dòng hồi tưởng, những dòng hoài niệm, những dòng tự sự, những dòng kể chuyện, không chỉ giữa người với người, mà còn là giữa người với trăng nước, trời mây, những chứng nhân muôn đời, nhờ cất giữ giùm những hữu hạn trăm năm.

Biết đâu, một kiếp mai nào đó, khi ngước đầu nhìn sáng trăng lên, hay khi cúi đầu soi bóng mờ vào nước, hoặc khi chợp mắt ngủ thiếp đi cùng mây, ta sẽ tình cờ nhớ lại, thuở ấy, thuở vô thỉ vô chung, ta đã từng có những ngày tháng, cùng nhau, thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn ^(*).

Biết đâu.

Những duyên nghiệp, cứ thế mà thầm lặng, nối vào nhau, đời xưa, rồi đời nay. Và những duyên nghiệp ấy, lại tiếp tục đến mai sau, những mai sau của chính chúng ta, chớ không là ai khác, trong vòng luân hồi bất tận.

Cũng như, sẽ còn trở đi trở lại hoài, những hình ảnh, những tâm tình bất tận của:

HIU HẮT QUÊ HƯƠNG BẾN CỎ HỒNG!

Sài Gòn 26.10.2025

Phạm Hiền Mây

(*) Khung Trời Cũ - Tuệ Sỹ

Phạm Hiền Mây

Nguồn: facebook.com

Cùng Tác Giả:

- Hiu Hắt Quê Hương Bến Cỏ Hồng Phạm Hiền Mây Nhận định

- Không Đòi, Ai Trả Núi Sông Ta Phạm Hiền Mây Nhận định

- Luân Hoán, một người thơ, một đời thơ Phạm Hiền Mây Nhận định