1. Head_

    Đỗ Khánh Hoan

    (5.8.1934 - 3.10.2023)
    Ad-25-TSu-2301360532 Ad-25-TSu-2301360532

     

     

    1. Link Tác Phẩm và Tác Giả
    2. Lục Bát Bí Ẩn Trong Thơ Nguyên Sa (Trần Văn Nam) Ad-21 Ad-21 (Google - QC3) (Học Xá)

      24-07-2013 | VĂN HỌC

      Lục Bát Bí Ẩn Trong Thơ Nguyên Sa

        TRẦN VĂN NAM
      Share File.php Share File
          

       

      I. Thơ Tình Mãi Mãi Hóa Thân và Thích Nghi Với Khung Cảnh



           Nguyên Sa (Tạ Tỵ vẽ)

      Nguyên Sa là nhà thơ nổi tiếng về thơ tình, điềi đó ai cũng rõ. Nguyễn Bính cũng là một thi sĩ về thơ tình nổi tiếng, nhưng thơ tình Nguyễn Bính đã lui về dĩ vãng trong khung cảnh quê hương thảo dã Việt Nam. Xuân Diệu cũng là một thi nhân về tình yêu lưu danh, nhưng thơ tình Xuân Diệu cũng lui về quá khứ của giai đoạn lãng mạn thời Pháp thuộc. Đinh Hùng cũng là một nhà thơ tình lưu danh, nhưng thơ tình Đinh Hùng đầy tính siêu thực dường như đã thuộc về thế giới tình sử.


      Trong văn học, thơ tình của Nguyên Sa mãi mãi còn trẻ trung và gần gũi chúng ta. Điều đó chắc không phải vì thi sĩ Nguyên Sa sống cùng thời đại và lưu vong như chúng ta, mà vì thơ tình Nguyên Sa như mãi hóa thân và thích nghi vào khung cảnh. Có lẽ Nguyên Sa không hoàn toàn làm thơ tình riêng tâm sự của mình, mà luôn luôn hóa thân vào cương vị những người tuổi trê khi yêu nhau, khi thì ở cương vị một học sinh thi rớt đã lớn tiếng chê trách thói lề xã hội quy định "muốn làm người yêu phái đỗ tú tài", khi thì hóa thân vào cái nhìn chiêm ngưỡng trẻ trung hướng về những người con gái đỏm dáng của "tám phố Sài Gòn". Đến khi ra hải ngoại sống đời lưu vong, tác giả làm thơ tình vẫn tươi mát, hóa thân vào cương vị một người thanh niên yêu đời, ngồi quán trên đường phố Bolsa:


      Chào tháng chạp, khi nào thì đến Tết?

      Em mặc áo xanh hay áo thêu hồng

      Bầu trời bây ở dưới áng mi cong

      Em có muốn anh giữ giùm phân nửa?


      Bài hát đó mang cho anh hò hẹn

      Em nhớ mang vàng cho cúc, ngọc cho lan

      Mang cầu vồng cho khoảnh khắc mưa tan

      Và một chút vai em cho huệ trắng.


      Tháng Giêng và Anh rủ nhau châm điếu thuốc

      Điếu thuốc đầu năm và điếu thuốc đầu ngày

      Vòng khói tròn khuyên phía trái, bên tai

      Tà áo em có nhánh cười trong vũ điệu.


      Tháng Giêng và anh rót đầy trong ly rượu

      Một góc trời âu yếm, khúc Bolsa

      Yêu cuộn tròn trong tám chữ mây qua

      Khi em tới lượn vòng trên mái tóc.

      (Tháng Giêng và Anh)


      Tác giả mãi mãi hóa thân vào tuổi trẻ nên ngôn ngữ trong thơ tình của ông rất gần gũi, tình tứ duyên dáng (Sài Gòn gọi nhau bằng cưng - Sài Gòn ngồi thư viện rất nghiêm - Thứ Bảy Sài Gòn đi Bonard) và nét đẹp phụ nữ được mô tả rất gợi cảm, rất yêu kiều (Đôi môi đỏ nét thu cong - cánh tay tà áo sát vòng eo - vai em huệ trắng - tà áo cười trong vũ điệu...). Tác giả hóa thân vào tuổi trẻ khi yêu nhau, nên các danh xưng Anh và Em thích hợp nhất cho các bài thơ tình. Có lẽ danh xưng Tôi và Em mới có nhiều bóng dáng của chính người làm thơ. Đôi khi Em và Anh là những kẻ khác ngoài tác giả.


      2. Lục Bát Như Một Thể Thơ Tác Giả Ưa Chuộng Nhất Ở Hải Ngoại


      Nguyên Sa là một thi sĩ về thơ tình. Bản chất thơ tình thì muôn thuở và ở muôn nơi. Cái bóng thời thế trong hoàn cánh lưu vong nơi hải ngoại không lưu dấu trong thơ ông. Nói như thế, nhưng ý hướng lựa chọn thể thơ lục bát chiếm phần lớn trong các bài sáng tác từ năm 1982 đến 1988 trong "Thơ Nguyên Sa, Tập II" đã phản ánh một phần nào ý hướng sáng tác văn thơ trong cái hạn hẹp của một nền văn chương Việt Nam hải ngoại. Văn chương truyền miệng là một thực tế giữ gìn cho tiếng Việt tồn tại nơi hải ngoại. Thể thơ gần với ca dao là thể thơ lục bát ngắn gọn và dễ nhớ, có lẽ ]à hình thức đáng được trọng vọng nhất:


      Em đi qua đó, gần đường

      Sao không ghé lại nói còn hay không

      Nhớ ngày cây bưởii đâm bông

      Mùi thơm hoa bưởi ngàn năm vẫn còn

      (Hoa Bưởi)


      Hoặc nói về những sự việc bình thường trong đời sống hàng ngày như xem bộ phim Tàu, nghe hát cải lương, đọc thơ Tú Xương, nói về các thế võ một cách triết lý như trong truyện võ hiệp Kim Dung, đó có lẽ là những điều gần gũi nhất nên có ớ trong văn thơ:


      Nãy giờ tìm được tuyệt chiêu

      Trên đường vô núi, buổi chiều pha sương

      Trông lên tượng Phật sơn son

      Ngó qua tục lụy vẫn còn ngẩn ngơ

      Trở ra chặt mấy cây già

      Hai tay chai cứng nào ngờ vẫn đau

      (Tuyệt Chiêu)


      Nhưng lục bát là một thể thơ rất dễ làm mà rất khó đạt tới chất thơ, như những đường gươm giản dị mà cần phải tinh vi bay loáng thoáng. Cái tinh vi đặc biệt của thơ Nguyên Sa là ở chỗ mờ ảo bí ẩn. Bí ẩn của nội dung gắn liền với ngôn ngữ diễn tả hư thực. Tác giả dụng công đạt tới sự bí ẩn đó, nên khi bàn về các bài thơ lục bát ấy ta không nên gán ghép cái chủ quan của ta, không nên võ đoán một ý nghĩa. Thơ lục bát Nguyên Sa tự mỗi người khám phá ý nghĩa nội dung, nhưng cũng không thể truyền đạt chính xác cho người khác. Chỉ nên thưởng ngoạn những mờ ảo qua các hình tượng và nhạc tính của lục bát Nguyên Sa:


      Em áo tắm dưới hoa sen

      Những khe nước chảy, những niềm hải lưu

      Những thuyền lạc dưới trời sao

      Hỏi em hay hỏi hoa đào của anh

      Chỗ đào có lá sen xanh

      Bờ xa cỏ thấp nghiêng mình dáng sông

      Tuyệt vời giữa một dòng trong

      Đầu sông tóc ướt, lưng vòng biển khơi.

      (Hoa Sen Và Hoa Đào)


      Một cảnh thơ mộng nào đây? Hay đây là một hình tượng giống thơ thi hào Nguyễn Du: Dầy dầy sẵn đúc một tòa thiên nhiên? Ta không nên quả quyết mà chỉ nên mơ hồ cảm nhận.


      Có ngày trời đất khách quan

      Em xoay mặt lại, anh làm người dưng

      Theo em địa ngục mấy tầng

      Chỉ cho anh chỗ rất gần nhân gian

      Chỗ phi lao đứng vài hàng

      Anh ngồi ngó miết nắng vàng nhớ em

      (Khách Quan)


      Thế nào là khách quan: Ta không rõ. Hay nội dung là một cuộc hoan lạc giữa đôi trai gái; ta cũng không rõ.


      Khi em cởi áo nhọc nhằn

      Cất son phấn chỗ rất gần xót xa

      Anh xin ân huệ kiếp xưa

      Xếp phong sương cũ với ngờ vực quen

      Anh ru em ngủ cách riêng

      Trời Tô Châu xuống, giấc hoàng điệp bay

      Đắp lên mười ngón hao gầy

      Cây trong giấc mộng mang đầy trái thơ

      Trái Giang Nam những ngày mưa

      Anh ru em ngủ giấc mơ phù kiều

      Hải âm trả lại tiếng đều

      Tiếng son sắt ở, tiếng vào thiết tha

      (Tháng Tám Riêng)


      Bài thơ có âm hướng tiếng dội hải triều trả lại từ vách đá ghềnh núi, dìu dặt khúc nhạc "Đêm Tô Châu", vằng vặc trăng nước Giang Nam với những phù kiều, những hoàng điệp bay... Dĩ nhiên nội dung là chuyện tình nhưng mơ hồ như cái lưng chừng của tiếng nhạc thiết tha lơ lửng.


      Trong hoàn cảnh lưu vong, nhà thơ Nguyên Sa tiếp tục làm thơ tình, nói cực đoan thì như ngoảnh mặt với thời thế. Do đó thơ của ông không có những dấu vết phản ánh Đất và Người nơi cư trú mới. Nhưng cách lựa chọn thể thơ lục bát rất gần với văn chương truyền miệng, vài bài có nội dung khá rõ và gần gũi thân mật với đời sống thường nhật của người lưu vong, nhiều bài tác giả dụng công tạo sự bí ẩn mờ ảo để mãi mãi còn là một phơi mở - những điều đó có lẽ phản ánh một phần nào ý hướng sáng tạo thích nghi với sự hạn hẹp của một nền văn chương Việt Nam hải ngoại.


      (Trích trong "Nguyên Sa, tác giả và tác phẩm", tập I, xuất bản năm 1991, California)


      Trần Văn Nam

      (Trong Dòng Cảm Thức văn Học Miền Nam -
      Phân Định Thi Ca Hải Ngoại)

      Ad-22-A_Newest-Feb25-2022 Ad-22-A_Newest-Feb25-2022


      Cùng Tác Giả

      Cùng Tác Giả:

       

      - Nghĩ Về Di-Cảo Mấy Ngàn Trang Của Một Nhà Thơ Yểu Mệnh Trần Văn Nam Nhận định

      - Tình Quê Tường Thuật Và Tình Quê Thăng Hoa Trong Thi Ca (Qua Thơ Đạm Thạch) Trần Văn Nam Nhận định

      - Giang Hữu Tuyên, Nhà Thơ Hải Quân Nhưng Tâm Hồn Hướng Về Châu Thổ Trần Văn Nam Nhận định

      - Có hay không sự chuyển đổi tình cảm trong thơ phổ nhạc Trần Văn Nam Nhận định

      - Trường ca khi ở trên tầng bình lưu Trần Văn Nam Thơ

      - Hà Nguyên Du đi giữa Duy Mỹ của Thơ Cũ và rất Hiện Đại của Thơ Tân Hình Thức Trần Văn Nam Nhận định

      - Với nhà văn Mặc Đỗ, ta biết thêm vài điều qua cuốn sách mới nhất của ông Trần Văn Nam Nhận định

      - Nhà Văn Lữ Quỳnh Viết Truyện Phản Chiến Ở Vị Trí Và Bối Cảnh Nào? Trần Văn Nam Nhận định

      - Dẫn Lược Từng Chương Tiểu Thuyết Danh Tiếng của Thomas Hardy Trần Văn Nam Giới thiệu

      - Chất Thơ Do Cảm Nhận Vài Kiến Thức Về Tư Tưởng Của Kant Và Hegel Trần Văn Nam Nhận định

    3. Bài Viết về nhà thơ Nguyên Sa (Học Xá) Ad-31 Ad-31 = QC_250-250 (Học Xá)

       

      Bài viết về Nguyên Sa

       
      Cùng Tác Giả (Link-1)

      Thơ Nguyên Sa Và Phái Đẹp (Nguyễn Thị Thu Trang)

      Màu lụa Hà Đông trong thơ Nguyên Sa (Mai Thảo)

      Thơ ở Nguyên Sa (Du Tử Lê)

      Đọc lại Sân Bắn của Nguyên Sa (Nguyễn Mạnh Trinh)

      Tháng Tư nhớ Nguyên Sa, chuyện trò cùng ‘Nga buồn như con chó ốm’ (Vũ Đình Trọng)

      Nhân Một Kinh Nghiệm Thơ (Đỗ Long Vân)

      Kỷ Niệm Buồn Tháng Tư (Bùi Tiên Khôi)

      Chất sáng tạo tinh tế và phong phú của thơ Nguyên Sa (Phạm Quốc Bảo)

      Nguyên Sa (Vĩnh Phúc)

      Nguyên Sa (Võ Phiến)

      Lục Bát Bí Ẩn Trong Thơ Nguyên Sa (Trần Văn Nam)

      Nguyên Sa, Nhà Thơ Trọn Đời Hệ Lụy Với Thi Ca (Trần Văn Nam)

      Nguyên Sa - Thế giới của Tình yêu thơ mộng (Thái Tú Hạp)

      Nguyên Sa và Tình Ca Ngô Thụy Miên (Ngô Thụy Miên)

      Vị trí và, ảnh hưởng thơ Nguyên Sa trong văn học Việt (Du Tử Lê)

      Nguyên Sa (Tạ Tỵ)

      Nguyên Sa (1932-1998) (Thụy Khuê)

      Nguyên Sa, Nhà Báo, Nhà Thơ (Nguyễn Vy Khanh)

      Nguyên Sa, “Cuộc Hành Trình Tên Là Lục Bát”

      (Nguyễn Mạnh Trinh)

      Nguyên Sa  (Khánh Phương)

       

      Tác phẩm của Nguyên Sa

       
      Cùng Tác Giả (Link-2)

      Đọc Thơ Trần Văn Nam (Nguyên Sa)

      Rời Bỏ Nền Văn Chương Trú Ẩn (Nguyên Sa)

      Đọc thơ Viên Linh (Nguyên Sa)

      Phạm Duy với ngàn lời ca (Nguyên Sa)

      Thơ Nguyên Sa (luanhoan.net)

       

      Bài Viết về Văn Học (Học Xá)

       

      Bài viết về Văn Học

        Cùng Mục (Link)

      Nguyễn Vỹ (1912- 1971) & Nam Thu Hòa Khúc (Vương Trùng Dương)

      Trịnh Y Thư: Những mối tình trong “Đường về thủy phủ” (Phan Tấn Hải)

      Đọc sách “Sài Gòn không phải ngày hôm qua” của Phúc Tiến (Nguyễn Văn Tuấn)

      Đọc “Cùng nhau đất trời” của Khánh Trường (Song Thao)

      Vài cảm nhận nhân đọc tiểu thuyết “Đường về thủy phủ” của Trịnh Y Thư (Đỗ Anh Hoa)


       

      Tác phẩm Văn Học

       

      Văn Thi Sĩ Tiền Chiến (Nguyễn Vỹ)

      Bảng Lược Đồ Văn Học Việt Nam (Thanh Lãng): Quyển Thượng,  Quyển Hạ

      Phê Bình Văn Học Thế Hệ 1932 (Thanh Lãng)

      Văn Chương Chữ Nôm (Thanh Lãng)

      Việt Nam Văn Học Nghị Luận (Nguyễn Sỹ Tế)

      Mười Khuôn Mặt Văn Nghệ (Tạ Tỵ)

      Mười Khuôn Mặt Văn Nghệ Hôm Nay (Tạ Tỵ)

      Văn Học Miền Nam: Tổng Quan (Võ Phiến)

      Văn Học Miền Nam 1954-1975 (Huỳnh Ái Tông):

              Tập   I,  II,  III,  IV,  V,  VI

      Phê bình văn học thế kỷ XX (Thuỵ Khuê)

      Sách Xưa (Quán Ven Đường)

      Những bậc Thầy Của Tôi (Xuân Vũ)

      Thơ Từ Cõi Nhiễu Nhương

        (Tập I, nhiều tác giả, Thư Ấn Quán)

       

      Văn Học Miền Nam (Học Xá) Văn Học (Học Xá)

       

      Tác Giả

       

      Nguyễn Du (Dương Quảng Hàm)

        Từ Hải Đón Kiều (Lệ Ba ngâm)

        Tình Trong Như Đã Mặt Ngoài Còn E (Ái Vân ngâm)

        Thanh Minh Trong Tiết Tháng Ba (Thanh Ngoan, A. Vân ngâm)

      Nguyễn Bá Trác (Phạm Thế Ngũ)

        Hồ Trường (Trần Lãng Minh ngâm)

      Phạm Thái và Trương Quỳnh Như (Phạm Thế Ngũ)

      Dương Quảng Hàm (Viên Linh)

      Hồ Hữu Tường (Thụy Khuê, Thiện Hỷ, Nguyễn Ngu Í, ...)

      Vũ Hoàng Chương (Đặng Tiến, Võ Phiến, Tạ Tỵ, Viên Linh)

        Bài Ca Bình Bắc (Trần Lãng Minh ngâm)

      Đông Hồ (Hoài Thanh & Hoài Chân, Võ Phiến, Từ Mai)

      Nguyễn Hiến Lê (Võ Phiến, Bách Khoa)

      Tôi tìm lại Tự Lực Văn Đoàn (Martina Thucnhi Nguyễn)

      Triển lãm và Hội thảo về Tự Lực Văn Đoàn

      Nhất Linh (Thụy Khuê, Lưu Văn Vịnh, T.V.Phê)

      Khái Hưng (Nguyễn T. Bách, Hoàng Trúc, Võ Doãn Nhẫn)

      Nhóm Sáng Tạo (Võ Phiến)

      Bốn cuộc thảo luận của nhóm Sáng Tạo (Talawas)

      Ấn phẩm xám và những người viết trẻ (Nguyễn Vy Khanh)

      Khai Phá và các tạp chí khác thời chiến tranh ở miền Nam (Ngô Nguyên Nghiễm)

      Nhận định Văn học miền Nam thời chiến tranh

       (Viết về nhiều tác giả, Blog Trần Hoài Thư)

      Nhóm Ý Thức (Nguyên Minh, Trần Hoài Thư, ...)

      Những nhà thơ chết trẻ: Quách Thoại, Nguyễn Nho Sa Mạc, Tô Đình Sự, Nguyễn Nho Nhượn

      Tạp chí Bách Khoa (Nguyễn Hiến Lê, Võ Phiến, ...)

      Nhân Văn Giai Phẩm: Thụy An

      Nguyễn Chí Thiện (Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Xuân Vinh)

      Danh Mục Tác Giả: Cùng Chỉ Số (Link-2) An Khê,  Andrew Lâm,  Andrew X. Phạm,  Au Thị Phục An,  Bà Bút Trà,  Bà Tùng Long,  Bắc Phong,  Bàng Bá Lân,  Bảo Vân,  Bích Huyền,  Bích Khê,  Bình Nguyên Lộc,  Bùi Bảo Trúc,  Bùi Bích Hà,  Bùi Giáng,  

       

  2. © Hoc Xá 2002

    © Hoc Xá 2002 (T.V. Phê - phevtran@gmail.com)